Daar zat ze dan met een baby, pijn in haar lijf, een man die veel aan het werk was en zonder baan. Ze lag op de bank en zorgde voor haar dochter. Volledig op de automatische piloot.
Frieda vertelt haar verhaal met weinig emotie, alsof het over een ander gaat. Tot ik zeg: ‘Wat moet je je eenzaam hebben gevoeld.’ Ze schiet vol als ze denkt aan die donkere periode. Ze trok zich steeds verder terug. Zocht geen vriendinnen meer op en voelde zich intens alleen. Elke dag telde ze de uren en minuten tot haar man weer thuis kwam. Bij de kraamvisite vertelde ze over de bevalling en over de kleine Feline, maar nooit over hoe ze zich echt voelde. Niet over die intens sombere gedachten. ‘Ik wilde niet zorgen. Geen moeder zijn. Ik wilde terug naar mijn oude leven. Net doen of er niks gebeurd was.’
Samen met Frieda kijk ik terug op het eerste half jaar na de geboorte van haar dochter. Ze weet nu dat er sprake was van een post partum depressie. Had ze dat toen maar geweten, dan had ze zich misschien niet zo eenzaam gevoeld. Ze was er van overtuigd dat ze het niet kon: moeder zijn. Immers ze genoot er niet van, ze was intens verdrietig en verlangde terug naar het leven waarin de rol moeder nog niet bestond. Met niemand praatte ze erover. Uit schaamte, maar ook uit onwetendheid.
Niemand die het zag. De huisarts niet. De verloskundige niet. En haar partner niet. Dit is een vaak gezien probleem. De klachten overlappen deels met ‘normale’ verschijnselen waar pas bevallen moeders mee te maken krijgen, zoals vermoeidheid en lusteloosheid. Ook rust er een taboe op het uiten van negatieve gevoelens, omdat moeders ‘dankbaar’ moeten zijn voor hun gezonde kind en niet mogen zeuren dat verzorging van een baby zwaar is. Moeders die kampen met een peri-partumdepressie zwijgen vaak over hun klachten. Een derde van hen bespreekt de psychische problemen zelfs niet met de eigen partner. Dat het niet gezien en herkend wordt, vergroot de eenzaamheid en de sombere gevoelens.
De cijfers liegen er niet om. In Nederland krijgt meer dan 10% van alle zwangeren en pas bevallen vrouwen een peri-partumdepressie – een depressie rondom de baring – binnen één jaar na de bevalling. In getallen uitgedrukt gaat het hier om ongeveer 23.000 moeders per jaar. Een depressie die start in de zwangerschap noemen we een pre-partumdepressie en een depressie die start na de bevalling is een post-partumdepressie.
Het is de meest voorkomende aandoening bij jonge moeders. Veelvoorkomende symptomen zijn een sombere stemming, nergens zin in hebben, vermoeidheid, prikkelbaarheid, negatieve gedachten en concentratieproblemen. Maar ook verminderde eetlust, slaapproblemen en piekeren kunnen erbij horen.
Een belangrijk gegeven wil ik er even uitlichten: 47% van de vrouwen met een postnatale depressie hadden ook perinataal al klachten. Het is dus van groot belang dat we de klachten al in de zwangerschap herkennen. Daar ligt winst!! Immers, in de helft van de gevallen is het dus een voortzetting van de klachten. Als we vroegtijdig starten met behandelen, kunnen we misschien erger voorkomen in de kraamperiode. En daarvoor is nodig dat we het beter signaleren. De verloskundige speelt hierin een belangrijke rol. Zij volgen de vrouw 9 maanden en vragen tegenwoordig gelukkig actief naar stemmingsklachten. Regelmatig heb ik een verloskundige aan de telefoon en overleggen we samen wat en of er iets nodig is. Fantastisch deze korte lijntjes.
Daarnaast is het heel belangrijk dat de vrouwen zelf weten wat somberheid is en wanneer ze hulp moeten vragen. Het taboe doorbreken is hierin een hele belangrijke. Wat het is niet niks: hulp vragen en je eerlijke verhaal vertellen.
Frieda werd opnieuw zwanger. Een hele moeilijke periode volgde. Niet alleen was ze somber, maar nu ook bang om zich weer net zo naar te voelen als na de eerste bevalling. Want helaas weten we dat de kans op een nieuwe depressie is verhoogd. Maar met goede begeleiding van de verloskundige, huisarts en de psycholoog, was het deze keer anders. Ja, er was somberheid en ja, het was zwaar. Maar het was niet eenzaam en ze voelde zich gesteund. En dat is van onschatbare waarde.