Zwanger worden betekent bevallen. Een gegeven waar we niet onderuit komen. En dat geeft voor veel vrouwen, zo niet alle vrouwen, onzekerheid en soms angst. Dit is helemaal niet raar. Immers, een bevalling brengt veel onzekerheden met zich mee en is ook niet zonder risico. Risico’s voor de moeder én risico’s voor het ongeboren kindje. Natuurlijk maakt dat soms een beetje angstig. Een lichte mate van bevalangst is dus heel normaal.
Wat is bevalangst?
Angst is een soort continuüm van geen angst, naar een beetje onzeker tot ernstige paniek en alles daartussen in. Elke vrouw bevindt zich ergens op dit continuüm.
Hier zie je deze lijn. Als 0 betekent geen angst en 100 betekent ernstige paniek. Waar op deze lijn bevind jij je? Of waar bevond jij je toen je ging bevallen? Waar denk je dat je zou staan als je ooit zou bevallen?
Vrouwen die extreme angst voor de bevalling ervaren, schatten de risico’s op complicaties veel te hoog in en hebben een laag vertrouwen in hun eigen kunnen. Ook twijfelen ze vaak aan de expertise van de hulpverleners. Als dit allemaal aanwezig is, spreekt men ook wel van extreme bevalangst. Dit wordt ook wel tokofobie genoemd.
Tokofobie
Tokofobie is een ander woord voor extreme angst voor de bevalling. Toko betekent in het Grieks baren. Dit komt voor bij 2-3% van de vrouwen. De nieuwste onderzoeken noemen zelfs cijfers tot 10%. Er zijn echter nog veel meer mensen, ongeveer 25%, die geen tokofobie hebben maar wel een hoge bevalangst. Er zijn geen cijfers bekent hoe veel procent van de vrouwen milde angst ervaart.
Hoe ontstaat deze extreme angst voor bevalling?
Vrouwen zijn tijdens de zwangerschap meer kwetsbaar om angst te ontwikkelen. Dit wordt voor een deel veroorzaakt door hormonale factoren. Maar er zijn ook andere factoren die een rol spelen in de mate van bevalangst.
1. Je persoonlijkheid
Je kunt bijvoorbeeld een angstige aanleg hebben, maar ook de manier waarop je met problemen omgaat (coping) heeft invloed op de mate van angst die je ervaart.
2. Lage mate van zelfeffectiviteit.
Dit is het vertrouwen in je eigen kunnen. Dus als je weinig vertrouwen hebt in je eigen kunnen, dat je weinig invloed kan uitoefenen op je omgeving, zal dit de angst vergroten. Als je het leuk vindt, kun je een testje doen om te kijken hoe jouw zelfeffectiviteit is. Klik hier om de test te doen in onze gratis community.
3. Je voorgeschiedenis
Een nare bevallingservaring kan bevalangst versterken bij het krijgen van een volgend kindje, maar ook een nare seksuele ervaring kan leiden tot bevalangst.
4. Sociale factoren
Hoeveel steun krijg je uit je omgeving, hoe is je partnerrelatie, welke verhalen hoor jij om je heen in je vriendengroep? Allemaal factoren die de mate van bevalangst kunnen beïnvloeden.
Welke symptomen horen nu bij bevalangst?
Bevalangst bestaat uit verschillende symptomen. Vrouwen die heel bang zijn voor de bevalling ervaren vaak fysieke klachten. Een gespannen lijf, hoofdpijn, buikpijn, meer harde buiken, misselijk. Je hele systeem staat aan. Een snelle ademhaling, hogere hartslag: als het nodig is, kun je vluchten. Deze alertheid ervaren vrouwen vaak als prikkelbaarheid. Snel boos, snauwen en niet jezelf zijn. Ook slaapproblemen kunnen een gevolg zijn van bevalangst, bijvoorbeeld doordat er nachtmerries zijn of dat je ligt te piekeren. En dat leidt weer tot vermoeidheid en concentratieproblemen. Bevalangst in een vicieuze cirkel.
Als je ergens bang voor bent, zijn wij mensen geneigd dit te vermijden. Als je bang voor honden bent, vermijd je een bos met loslopende honden en als je vliegangst hebt, ga je als het kan met de trein of een ander vervoersmiddel. Een vorm van vermijding die niet hele grote consequenties heeft voor je dagelijkse functioneren. Echter, als er sprake is van bevalangst en je bent zwanger, kun je dit niet meer vermijden. De bevalling dient zich hoe dan ook aan.
Een andere vorm van vermijding is het uit de weg gaan van sociale contacten. Een manier om niet te hoeven praten over de bevalling en vooral ook geen verhalen te horen van andere moeders.
Bang om zwanger te worden door bevalangst
Er zijn vrouwen met extreme bevalangst die niet zwanger durven worden. Of die na een eerdere nare ervaring niet opnieuw zwanger durven worden. Maar vaak weten vrouwen niet dat ze bang zijn en ontdekken ze dat pas tijdens de zwangerschap. Ik denk aan Esther. Zij overwoog een abortus toen ze zwanger was van de tweede. Dit alles door de extreme bevalangst. We delen haar verhaal in onze community. Voor de zwangerschap werd het onderwerp vaak vermeden. Er niet over nadenken en er niet bij stil staan, is ook een vorm van vermijding. Uiteindelijk is de kinderwens vaak dusdanig dat dit wint van de angst.
De invloed van gedachten op bevalangst
De bevalangst die je voelt heeft alles te maken met de verwachtingen die je hebt. Dit willen we even uitleggen. Stel je voor je bent bij de verloskundige en ze vraagt waar je wilt bevallen. Meteen gaat je hart sneller kloppen en voel je spanning in je lijf. Gevaar! Maar welke gedachten maken nu dat je bang wordt? Een bevalling is gevaarlijk. Ik moet op tijd in het ziekenhuis zijn. Het gaat vast niet goed. Ik kan het niet. Als iemand deze gedachten heeft, dan snappen we waar de bevalangst vandaan komt. Immers de situatie bij de verloskundige roept niet bij iedereen angst op, het zijn puur de gedachten die bij jou opkomen.
Want hoe anders is het als de verloskundige vraagt waar je wilt je bevallen en je denkt O daar heb ik nog niet over nagedacht. Thuis lijkt me wel fijn. Thuis geeft misschien wel veel troep. Ik ben benieuwd wat mijn partner het liefste wil. Al deze gedachten geven een heel ander gevoel. In ieder geval geen extreme angst, misschien een lichte onzekerheid.
Dus je verwachtingen, je gedachten over de bevalling, maken hoe je je voelt. Dit lijkt logisch, maar dit is iets wat we ons vaak niet zo bewust realiseren. En dat is wat wij als psychologen zo belangrijk vinden om uit te dragen. De verwachtingen bepalen voor een deel hoe jij je voelt. En laten nu net die verwachtingen regelmatig niet kloppen. Er zijn vele denkfouten die worden gemaakt. Hierbij kun je denken aan catastroferen of ook wel doemdenken genoemd, maar ook zwart wit denken, dingen algemeniseren, etiketteren (dus bijvoorbeeld ik ben zwak, ik ben een mislukking) of de toekomst voorspellen, iets wat we uiteraard niet kunnen. Het is daarom heel belangrijk om onze verwachtingen te kennen en deze bij te kunnen sturen indien nodig.
Waar zijn vrouwen met bevalangst vooral bang voor?
- Controleverlies
Tijdens de bevalling is het gevoel van controle onwijs belangrijk voor hoe jij de bevalling ervaart. Het gebrek aan autonomie is dan ook een van de belangrijkste oorzaken van het ervaren van een negatief bevallingsverhaal, veel meer dan de complicaties of de duur en de plek. Controle gaat gepaard met kennis, daarom is het zo belangrijk dat jij je voorbereid op wat er komen gaat en je lichaam en geest klaarstoomt voor de bevalling.
- Angst voor de pijn.
Veel vrouwen maken zich een voorstelling van de pijn en denken dat ze dit niet aan kunnen. Vooral de gedachte ik kan dit niet aan, is beangstigend. En juist de gedachten over pijn, zijn weer van invloed op de pijnbeleving.
- Angst voor communicatieproblemen met hulpverleners
Bang dat de hulpverleners je niet goed begrijpen, niet goed luisteren of soms ook gewoon bang om die ene hulpverlener te krijgen die je tijdens het spreekuur niet zo aardig vond.
- Angst voor lichamelijke schade zoals inscheuren of zelfs de dood. Dit laatste is vaak tweeledig: overlijden van de vrouw zelf maar het behelst ook vaak de angst om de baby te verliezen.
Onbegrip omtrent bevalangst
Wat veel vrouwen met bevalangst ervaren is onbegrip. Mensen begrijpen de angst niet en zijn geneigd gerust te stellen. Joh het gaat toch ook heel vaak goed of je moet er even doorheen. Of grapjes als een bevalling is hetzelfde als een pingpongbal door je neus duwen. Allemaal niet helpend. Ook een relatie kan onder druk komen te staan. Er is weinig ruimte om te genieten van de zwangerschap omdat de aankomende bevalling alle ruimte in beslag neemt. Er zijn heftige emoties en het kan heel moeilijk zijn voor een partner om dit op te vangen.
Wat kun je doen om bevalangst te verminderen?
We geven hier een opsomming van mogelijkheden die helpen om je minder angstig te voelen. In de VIP masterclass angst voor de bevalling gaan we hier dieper op in.
- Erken dat je bang bent. Wees eerlijk naar jezelf en anderen
- Maak een peripartumplan. Klik hier om naar een korte workshop te gaan waarmee jij een persoonlijk peripartumplan kunt maken. Een plan waarin jij je samen met je partner optimaal voorbereid op de bevalling om zo met meer vertrouwen de bevalling in te gaan.
- Ontspanningsoefeningen. Wil je hier mee aan de slag, kijk dan eens rond in de binnenwereld.
- Volg een zwangerschapscursus en vraag naar eerlijke informatie van hulpverleners
- Evalueer een eventuele eerdere bevalling uitgebreid
- En de laatste en meteen ook belangrijkste: praat erover. Leer je eigen angst kennen. Weet waar je bang voor bent. Zoek gelijkgestemden. Een mooie eerste stap hierin is onze gratis community waarin je je verhaal kan delen, vragen kan stellen of gewoon mee mag lezen. Ook dat geeft steun.
Hulp zoeken
De gevolgen van bevalangst zijn groot. Het beïnvloedt zoals gezegd de mentale gezondheid van jouw als vrouw, het doet wat met de pijnbeleving en het zorgt er ook vaak voor dat je je moeilijker kan aanpassen aan het leven na de bevalling. Concreet zien we in deze fase vaak meer somberheid. Het is er dus alles aan gelegen om bevalangst op tijd te herkennen.
Als de angst dusdanig is dat het je dagelijks leven beïnvloedt en je zaken vermijdt, is het zaak om naar de huisarts te gaan. We zien vaak dat deze vrouwen zich (te) laat melden, omdat ze zo goed zijn in het vermijden van de angst. Een andere reden om geen hulp te zoeken, is het gevoel van schaamte. Dit brengt meteen een lastige complicatie met zich mee, omdat de bevalling zich wel aandient na een aantal maanden.
Dus twijfel niet. Herken je je in bovenstaand verhaal, kijk wat je zelf kan doen. We nodigen je van harte uit in de community. We denken graag met je mee in wat jij nodig hebt.
